Wie in de bibliotheek werkt, heeft ze vast eens gezien: Probiblio’s blauwe kratten waarin boeken worden vervoerd tussen en naar bibliotheken. Het dagelijks werk van onze betrouwbare vervoersdienst! Hoe is deze dienst ooit begonnen en doorontwikkeld? Oud-collega’s en leidinggevenden Hans Stakenburg en Petra Jellema blikken in onze 75-jaar jubileumserie terug op de geschiedenis van de vervoersdienst.
Hans Stakenburg gaf bijna 30 jaar lang op zijn eigen Rotterdamse wijze leiding aan de chauffeurs. Hij vertelt: “Elke dag reden we, punt. Altijd krátten vol, en die wegen wat hoor, zeker 25 kilo. Om 7 uur stonden we klaar en tot eind van de dag waren we bereikbaar voor onze bibliotheken. Belangrijk, want uiteindelijk zit de lezer erop te wachten.”
Petra Jellema gaf leiding aan de vervoersdienst van 2018-2022. Ze deed dat nuchter, doortastend en met hart voor de zaak. Petra: “Ik heb wel eens een bibliothecaris horen zeggen: de vervoersdienst is de navelstreng van Probiblio, want daarmee ben ik met jullie verbonden en zonder overleven we niet.”
Twee Fiat-busjes in de jaren 80
Hoe is de vervoersdienst destijds begonnen? Daar weet Hans alles van, want hij stond aan de wieg. Hans: “In de jaren 80 kwam er steeds meer vraag naar vervoer. De NBLC (red: nu NBD/Biblion) verzocht ons PBC’s per brief in 1984 om een vervoersdienst te beginnen. Ze wilden bijvoorbeeld alle AI-pakketten (red: Aanschaf Informatie) binnen twee dagen bij de bibliotheken hebben. Ook waren er Postbus 51-campagnes die verspreid moesten worden. Tot dan toe konden we het af met een Toyota-busje, of door af en toe een bode in te schakelen.
Als PBC Zuid Holland hebben we toen het onderzoek ‘Zelf doen, of uitbesteden?’ geïnitieerd. Het werd dat eerste en kort daarop hebben we twee Fiat-busjes aangeschaft. We hadden routes waardoor de bibliotheken twee keer per week bezocht werden. Daarmee werd het vervoer officieel een dienst. Ik reed eerst zelf en later werd ik hoofd.” Petra: “In Noord Holland hadden we in de jaren ‘80 bij de vervoersdienst ook twee wagens en daar gingen dan kratten in: dan was het eerst nog 1 kratje per bieb. Kun je nagaan, nu vervoeren we hele containers!”
Stormachtige groei in de jaren 90
Collecties werden alsmaar kleiner in de jaren 80 en 90 vanwege bezuinigingen. Hans: “Vroeger had elke bibliotheek álle boeken. Nu specialiseerde de één zich in psychologie, de ander in archeologie – ik noem maar wat. Lezers vroegen vaker boeken aan, waardoor de vervoersdienst belangrijker werd. Al snel waren de Fiat-busjes te klein en gingen we over op grotere DAF-bestelwagens.” Er volgde een stormachtige groei. “We kregen bakwagens met grote laadkleppen, maar omdat die heel zwaar waren kwamen we in de problemen met laadcapaciteit. Half jaren 90 zijn we toen overgestapt naar vrachtwagens, waarvoor we chauffeurs met groot rijbewijs aannamen; een grote stap vooruit.”
In 1996 vond de fusie van PBC’s uit Noord-Holland en Zuid-Holland. In 1998 begonnen Hans en zijn collega’s vanuit Hoofddorp één centrale vervoersdienst. Als het regent denkt Hans trouwens nog vaak terug aan die fusie. “Bij mij in de auto ligt de Probiblio-paraplu uit 1998 met het toenmalige logo erop.”
Bibliotheek onderwater
Wat zijn memorabele momenten geweest voor Hans, die bijna 30 jaar het stuur in handen had? “Eind jaren 90 dreigden veel delen van het dorp Boven-Hardinxveld onderwater te komen. Ook de bibliotheek dreigde onder te lopen – dus paniek! Met een groep chauffeurs hebben we samen met de bibliotheekmedewerkers de hele bieb leeggehaald en de complete collectie naar de bieb in Hardinxveld-Giessendam overgebracht. Het is uiteindelijk niet overstroomd, dus toen het water gezakt was, hebben we uiteraard alles weer terug gebracht.”
Een andere herinnering is die aan de theateroptredens met bekende artiesten. Hans: “Wij vervoerden dan alle podiumdelen, stalen omlijstingen en dan nog zo’n 80 stoelen. Onze chauffeurs reden dan met de grote Atego. We maakten de vloer vrij en verreden enorme boekenkasten met onze transportsystemen. Dan verduisterden we de bibliotheek en bouwden we het podium op. Het contact met de bibliotheek en de artiest, ja dat theatersfeertje hád wel wat! Het was ook eens wat anders. Daar hebben we het met elkaar nog jaren over gehad.”
“Ik denk ook aan de jaarlijkse barbecue op ons terrein, uiteraard mét partners erbij. En we zijn twee keer een heel weekend weg gegaan met het hele team. Zo leerden we elkaar beter kennen en dat gaf eenheid in de groep.”
Recente ontwikkelingen
Petra Jellema nam het stokje een aantal jaar na het vertrek van Hans over, vanaf 2018. Petra: “Collecties bij bibliotheken werden nog steeds kleiner en wisselden sneller. Tegelijk konden klanten juist de hele landelijk collectie inzien en reserveren, en wilden deze het liefst thuisbezorgd zien. Daardoor ontstond er nog meer leenverkeer. We hebben daar onze processen verder op aangepast. Hoe kunnen we het best wel zware werk voor chauffeurs zo optimaal mogelijk organiseren? Zo gingen we bijvoorbeeld met nieuwe kratten werken en niet langer ook even snel ‘die tafel en kapstok’ mee verhuizen. Daarnaast gingen we in gesprek met bibliotheken hoe we het voor elkaar makkelijker maken. Ons doel was altijd het leenverkeer zo efficiënt mogelijk te regelen voor de bibliotheek en voor onze mensen.”
Meebewegen met de bibliotheek
Terugkijkend, wat vinden zij typisch Probiblio? Hans: “Ik denk aan het vooruitgaan, en meebewegen met de bibliotheek. Goed luisteren naar wat zij nodig hebben, dát is ons bestaansrecht.”
Petra: “Bij Probiblio is echt iedereen er op gericht om bibliotheken verder brengen. We zijn er altijd al geweest ter ondersteuning. Het landschap is enorm veranderd door de jaren heen, bibliotheken zijn veel groter en complexer geworden en halen zelf ook meer kennis in huis. Dat stelde ook hogere eisen aan Probiblio. Ik vind dat Probiblio goed heeft meebewogen en zich steeds sterk heeft aangepast aan die veranderende rol.”
